V. Kto ma prawo chrzcić i jak postępujemy w niebezpieczeństwie śmierci?
Potencjalnych szafarzy chrztu możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy:
- zwyczajnych - do ich zadań, w warunkach zwyczajnych należy udzielanie tego sakramentu;
- nadzwyczajnych - zastępujących w szczególnych sytuacjach szafarzy zwyczajnych, podczas ich uzasadnionej nieobecności.
Szafarzami zwyczajnymi są: biskupi, prezbiterzy i diakoni, którzy stają się nimi na mocy przyjętych święceń. Jeśli szafarz zwyczajny jest nieobecny lub zachodzi istotna przeszkoda w udzieleniu przez niego chrztu, godziwie udziela go katecheta albo inna osoba wyznaczona do tej funkcji przez ordynariusza miejsca (biskupa diecezjalnego). W przypadku konieczności, chodzi tutaj głównie o niebezpieczeństwo śmierci osoby nieochrzczonej, tego sakramentu może udzielić każdy człowiek mający właściwą intencję. Dlatego też: Wszyscy katolicy świeccy, jako członkowie ludu kapłańskiego, a zwłaszcza rodzice i-z racji obowiązków - katecheci, położne, pomocnice domowe, opiekunki społeczne lub pielęgniarki, a także lekarze, niech się starają przyswoić sobie, w miarę swych uzdolnień, wystarczającą znajomość poprawnej formuły chrztu w naglącym wypadku.
Osobami odpowiedzialnymi za przygotowanie szafarzy nadzwyczajnych do sprawowania sakramentu chrztu są oczywiście stojący na czele wspólnot chrześcijańskich (biskupi, prezbiterzy, diakoni) oraz ich bezpośredni współpracownicy.
Warto jeszcze raz podkreślić z mocą że osoby świeckie tylko w szczególnych przypadkach mogą udzielać sakramentu chrztu. Prawodawca nawet mających święcenia kapłańskie ostrzega: Poza wypadkiem konieczności, nie wolno nikomu bez odpowiedniego zezwolenia udzielać chrztu na obcym terytorium, nawet swoim podwładnym.
Gdy zastosowano skrócony obrzęd chrztu, a więc szafarz, opuszczając inne obrzędy, polał jedynie głowę dziecka wodą i wypowiedział formułę chrzcielną, dziecko jest ważnie ochrzczone. W wypadku wczesnej śmierci staje przed Bogiem bez grzechu.
Jeśli natomiast minęło zagrożenie utraty życia i dziecko zaczyna prawidłowo się rozwijać, Kościół pragnie przyjąć je w sposób uroczysty do swojej wspólnoty. W tym celu rodzice i chrzestni wraz z dzieckiem przybywają do świątyni, najlepiej kościoła parafialnego, gdzie w imieniu wspólnoty wita ich duszpasterz. Na wstępie wyraża on uznanie za to, że nie zwlekano z udzieleniem chrztu temu dziecku i dziękując Bogu, daje wyraz radości z tego, że odzyskało zdrowie. Następnie, wśród modlitw przewidzianych w liturgii obrzędu przyjęcia dziecka, namaszcza je krzyżmem Św., nakłada białą szatę, wręcza zapaloną świecę i udziela błogosławieństwa.
Tak samo postępuje się wtedy, gdy z jakichś innych powodów, np. wojny, prześladowania, niezgody między rodzicami, zastosowano skrócony obrzęd chrztu, co nie pozwoliło na uroczysty chrzest w kościele.